(Qaamuus)Abid-Ajarid (da)

Abid(abid) ama “abad”  “abid”

Abjed(ka)Qobtol

Ablaawe: qof aan ab lahayn,aan taariiqdiisa la aqoon.

Abley (da) Qalab bir ka samaysan oo ragu dhexda ku xirto oo ku dagaalamo,tooreey,billaawe Ama “Amley”

Ab’ogaa:(ga)Dad dalka gudihiisa degganaa,aan gadaal ka imaad ahayn,waddani(iyo abaari keentay)

Aboodi (ga)haadka jaad ka mid ah oo wayn oo afka iyo lugaha iyo baalasha dhinacyadooda  guduudan.

Aboor (ka) cayayaan beelo beelo u dega oo dudumooyinka sameeya.

Abooto(da)hooyadaa hooyadeed ama abahaa,mocoowo,ayeeyo,2.fil wayn

Abooto idabbadis(ta) ayeeyo lug dheer.

Abqo (da) quraca iyo maraaga iyo geedaha la mid ah mirohooda (iniino badan oo yaryar oo ku gudajira galgal dherdheer oo laba qalbac oo kulkeey ingagaan furma)geydhe,mergiyaale.

Abraar(ka)Soo bood<meel dad badan ama dhir badan xoog ku marid.jibaax,majiir.

Abooto Idabadis (picture)

Abraarid(da) jibaaxid,majiirid,

Abris(ka) halaqa waa baayada leh jaad ka mid ah

2.halaqa duqoobay

Absaxan (ta) waalid, Isir.

Abshir (ta) Labo talo tan wanaagsan,tawfiiq 2-hadal Bishaaro ah.

Abti (ga)Hooyadaa walaalkeed.

Abtirsasho(da)Aabbeyaal iyo awoowayaal badan magac yadooda isku xiga sheegasho.

Abtirsiino(da) Abtirsi(ama abtirsiimo)

Abur xoor,Xunbo

Abuu maqas(ka)iskaanbe.

Abuur (ka) wax aan horay u jirin uumis, alkun, b,

Geed u baxahaya,docda uu lafta ama iniinta ku lee yahay, oo kolka la beero korta oo geed hor leg oo cusub noqda.laf ama iniin ama cad kasta oo geed hor leh noqon karta,firi.

Howsha la qabto kolka beerta abburka lagu rida hayo,2,sida loo uumay(farsamo,hab,qab)baxaali

Abuurcas(ka,ta) meseggada  jaad ka mid ah oo midabkeedu cas  yahay.

Abuurid(da) waxa aan horay u jirin uumid,curin,alkumid,jirsiin.dhalin,

ahaysiin.

Abuuris (ta)Uumis,jirsiin,dhalin,curis.

Abwaan (ka) qof  laamo badan  oo cilmi aqoon wayn ku leh ama u leh siiba dhaqanka iyo ilbaxa tolka,waaya arag,wax yaqaan,buuni,

2.buug ama buugag laamaha aqoontoo

dhami ku urursan yihiin.

Abwaanimo(da) Abwaan ahaansho,aqoon,tan abwaan u eg,lahaansho.

Abxad(da) Yaab iska garasho,yaabid,irkigid,ama kaagid,

Ashqararaarid.

Abyan: garasho ama dareen, wax   silan ama lala yaab,ay dhaliyeen, yaab,irkig,amakaag,ashqaraar./

Abaadi(da) Geed sal wayn iyo laamo yar yar leh oo buruqdiisa biyo badan  yahay.

Adaar biciid:nagaar aan qodax lahayn oo ka baxa balliyada iyo togogga,wuxuu lee yahay,miro,kuwa bunka u eg,dhirta dawadana waa ka mid.

Adab(ta)kolay yar oo wax lagu gurto.

Adag : Aan jilicsanayn,kakan

Adar:Dheri wayn,2.Qoolley.

Adayg(ga) Aan Jileec ahayn,qalayf.

Addeecid(da) Wax la Is faray yeelid,u hogaasimid,okobanaansho.

Addimid (da) Aadaanka Salaada ku dhawaaqid.

Addimid(da) Aadaanka Salaada ku dhawaaqid.

Addin (ka)lugaha iyo jeenyaha iyo gacmaha midkood,2.Ereyo yar oo lagu dheraysto oo dadka tukashada loogu yeeero (ama aandaan)

Addoon: (ka,ta) qof la leeyahay,bide,biddad.

Addoonimo(da) Addoon ahaasho.

Addoonsasho(da) Addoon ka dhigasho.

Addoonsi(ga)Addonsad.

Adduun(ka) Dhulka iyo waxa dagan,ifka lagu nool yahay,duni.

2.Maal,xoolo,hanti,Adduuniyo

Adduunyo(da)duni,Maal,xoolo,hanti.

Adeeg (ga)hawl,qabad.

Adeegsasho(da)how qabsasho,isu adeegid.

Adeege(ha)Hawl qabte,xoojiye,midiidin.

Adeegid(da) how cid u qabasho,

Adeegsasho(da)hawl cid ku qabsasho.

Adeer(ka) Aabahaa walaalkiis.

Adeeryo(da) goodirka dhedig.

Adi(ga)Adiga,aad,ku,kuu,

Qof lala hadlayo, ama wax loo qora hayo magacuyaalkiis.

Adiga(adi,aad,kuu,)qofka lala hadlayo, ama wax loo qora hayo magacuyaalkiisa.

Adkaan(ta)jileecdaro,qalafsanaan,

kakanaan.

Adkaansho:(ha) Adayg noqosho.

2,xoog,badnaansho,libaysaho,

quulaysasho.

Adkayn(ta) hawl,ka dhigid.

Adkaysasho(da) hawl dhib ah,xanuun adkaysi u lahaansho,dhabar adkaansho,duqaadasho.

Adkaysi:( ga)hawl dhibaato,xanuun,dhabar adayg u lahaansho.

Dulqaad.

Adooga(addog) adoogaa,-giis,geed,kd) Aabe.

Adyad  (da) gardaro,maag.

Af:  (ka)Xubinta nafleydu cunnada  ku cunto oo bushimaha iyo carrabka iyo ilkuhu ku yalliin.2,Ereyada iyo ulajoodooyinkooda,hadal dhan oo tol isku afgarto,

3.Dhinaca birtu  wax ka goyso.

Afaaf (ka) Meel furan, (xero, derbi, aqal) oo la galo ama laga baxo, illin, kadin, irrid.

Afagaal(ka,sha)toddobad xidigood oo raqaha,waxay u dhaxaysaa nuguushicad iyo naafacade

Afar (ta)Tirada seddexda iyo shanta u dhaxayso.

Afargees(ka,ta)Muug fidsan oo leh

Afargees oo toosan iyo afar dhinac oo is wada dherer leg.

Afarran(ka) Seddex kale oo badanaa la dhalay  weheliso oo afar ku tahay.

Afarrey(da) Gabay yar,shanley.

2(.shax) afar iska soo horjeeda oo hogi u dhaxayso, oo ka samaysan labo jare oo taaga. (isku dhici kara)

Afarsuule(ha)muruq afar suul ama afar madax leh,siiba muruqa ku yaal bowdada dhinaceeda kore,oo kolka uu isku rooro lugtu kala baxdo oo fidsanto,

Afartamaadan:(ka) tirada heerka afartanka ku abbaaran 40da ama Afartamaad, 2-xilli-roob oo hada ama qora, hadal qurux badan oo dadka aad u saameeya.

Afti: (da) arin ama qaanuun in la oggolaado ama la diido darteed dadaweynaha ama tolka loo bandhigo.farriin.

Aftin:(ta) 1 kobta banka iyo dhirtu dhinaca isafa hayaan oo labada laga gaari karo,iran

2.meel dihin oo aan la daaqin.

Aftoolin(ta) meel halis ah oo aan gabaad lahayn,cabsi,dhawr,goldaloosho,

Ama afdoolin.

Afuufan: Neef la galiyay,nafaysan,la afuufay, la buufiyay.

Afuufan:  Neef la geliyey, neefaysan, la afuufay, la buufiyey.

Afuufid(da) neef afka ka soo dayn,oo meel ama wax kale ku toosin.

Afuufo(da) neef afka ama wax kale.laga sii daayo.

Afweyn: (da)Riciraha tunka tan ugu  korraysa oo afka wayn.

Afxumo(da)Hadal xumo,cay,aflagaado,

Ama af xumo.

Afyaal (ka)1 madax, horfiiq,

2 qof soo dhawaynta dadka u qaabilsan

oodafo,dhacan,horgalka tusbaxa.

Afyaqaan(ka)  Af gaar ah yaqaan

2-cilmiga afafka aqoon u leh.

Af yar (ta) magac kalluun

Afyuun(ka) geed ubax la beero oo waxtar dawo iyo dhibaato wayn labadaba leh. Oo dhulka kulul ka baxa,wuxuu lee yahay dhacaan sida caanaha u cad ooo la engejiyay, oo loo shito,kartida ama maanka qofka halis ayuu saaraa, haddaan deg deg la isaga qabanna waa lala doorsoomaa oo lala dufoobaa ( sida xashiishka qaadka)

Ag (ta) Meel ku (ama u)dhow aan ka fogayn

Agaag(ga)dhowaan ama agaag

Agaagse (ha) qof wax badan helay,hilib lacag, wax yar oo uu u gooyo kii aan wax helin,ama laga qaado,xoolaha la soo dhaco, kd,waxa la baxsho,loog

Agaagsid(da) Agaagse bixin

Agaalli(da) xiddigo,nuguushi.

Agaasiman : la agaasimay

Agaasime(ha) Nin wax agaasima 2.ninka ka madaxda ah qaybaha taliska midood

Agaasimid (da) nin wax Maamulid,nidaamayn.

Agaasin(ka) hab wanaagsan ama si wanaagsan wax loo maamulo ama loo dhaqaaleeyo,ama loo arimiyo nidaam,maamul.

Agab: 1 wax tar ciirsi,Alaab

Agabbar(ka)layli,tababbar,jarayn,jebin.

Agagaar (ka) heer aan fogayn,dhinacyada ama agagaar.

Agan (ka) ceel biyo badan leh,banqi

2,cosob ama naq badan,aftin.

Agas (ka) cuno la raacsho qofka dhinto oo xabaasha agteeda lagu cuno.qori qaad.

Aglool (ka-sha) Habka weelka xoolayna

Hayo,gocoyonnida looga ba’sho,asal,dufan,kd layka karshey baa lagu rogrogaa,

Wax la dhisa hayo ama la samayna hayo,qaabintiisa iyo jaangooyadiisa hore,bilaw,unug, 3. Aqal KD la dhisi doono, astaanti iyo muuqaalki warqad KD ku muujin.

Agloolid (da) weel agloolid ku xoolayn 2,wax la samaynayo ama la dhisayo,jaan gooyo hore ama qaab hore u yeelid.bilaabid,unkid,warqad ku muujin.

Agool (ka) 1 holobta timaha salkooda ka dhalata,Astayn.calaamayn.

Agoon(ka) Ilamaha aan abbihiis noolayn.

Agoonimo(da) Agoon ahaan

Ahaan(ta) Noqod,ku sugnaan.

Ahaansho(ha) noqosho,si kd ku sugnaansho

Ahaysiin (ta) wax aan jirin, wax jirta ka dhigid, abuurid, uumid, 2.dhab ama run ka dhigid, 3 si ama wax ka dhigid,ka yeelid

Ahmin (ka) ishkinka iyo ariga shilis, jar ama ahmi

Ahmiyad(da)u  jeedo ama saamayn wayn

Ajal(sha) waqti dhamaadkii

2.waqtiga dhimashada

Ajalid(da) waqti dib u dhigid,

2 geeri ku keenid,dilid.

Ajar (ka)() samo fal abaalgudkiis xagga ilaahay laga helo.

2. Ajarid

Ajarid (da) dhib gaarsiin,wax yeelid,dhagrid,dagid.